توسعه «خوراکمحور» پتروشیمی ایران
اسدالله غلام پور
قبل از پرداختن به اصل موضوع لازم است ابتدا مسائل و مشکلاتی مرتبط را در نظر گرفت و برای آن چارچوب راهبردی مشخص کرد، و سپس به پرداخت.
با عنایت به مسائل و مشکلات فوق بهترین راهبرد ایران کدامیک از دو گزینه زیر است ؟ گزینه یکم، خامفروشی نفت، گاز و محصولات پایه پتروشیمی برای بهدستآوردن منابع مالی
و سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر.
گزینه دوم، توسعه زنجیره ارزش پتروشیمی (از متانول و الفین تا پلیمر، قطعات صنعتی، دارو، نانوپلیمر، کامپوزیت، پتروشیمی سبز). بنظر می رسد هیچیک از دو گزینه فوق، بهتنهایی کافی نیست، بلکه الگوی بهینه، ترکیب حسابشده دو رویکرد فوق است. چرا این راهبرد بهترین است؟ زیرا اگر ایران فقط نفت و گاز را خام بفروشد، پس از ۲۰۴۰ با سقوط تقاضا مواجه میشود و اگر فقط به توسعه زنجیره ارزش بچسبد، در کوتاهمدت سرمایه کافی برای گذار انرژی ندارد. بنابراین راهحل پایدار، ترکیب دو رویکرد با زمانبندی دقیق است. با توجه به ساختار شکل گیری صنعت پتروشیمی در ایران، باید گفت توسعه پتروشیمی ایران «خوراکمحور» و ترکیب سبد محصولات ایران نشاندهنده خوراکمحور بودن آن است. بعبارت دیگر ساختار تاریخی صنعت پتروشیمی، از مازاد گاز شروع شده است، نه از تقاضای بازار، زیرا شکلگیری پتروشیمی در ایران از دهه ۱۳۵۰ تا امروز همواره تابعی از در دسترس بودن گاز طبیعی ارزان بوده است. در نتیجه هدف اصلی استفاده از گازهای همراه و گاز فراوان پارس جنوبی و تولید الفینها و آروماتیکها و صادرات متانول، اوره، اتیلن و پلیاتیلنبوده است. هر چند در این مسیر، سؤال «بازار جهانی چه میخواهد؟» کمتر از سؤال «چقدر گاز داریم؟» اهمیت داشته است. ایران در محصولات نظیر متانول، اوره و آمونیاک، گلایکول ها و محصولات الفینی و پلیالفینی که به گاز وابستهاند رتبههای بالا دارد. اما در محصولات ارزش افزوده بالا و تخصصی که نیازمند تحلیل بازار، R&D و سرمایهگذاری پیچیده است، حضور اندکی دارد. این ناهمخوانی دقیقاً نشانه توسعه خوراکمحور است. در نتیجه. نوع محصول عمدتاً توسط خوراک تعیین شده، نه نیاز بازار.
اسدالله غلام پور، پسادکترای اقتصاد نفت و انرژی
به اشتراک بگذارید:
لینک خبر: